Chili en Paaseiland 2018: Dag 6 - Grote zoutmeer Salar de Atacama.

Dag 6 – Naar de droogste woestijn ter wereld

Plaats: Atacamawoestijn
Weertype: Zonnig en kurkdroog – geen wolkje aan de hemel
Bijzonderheden: Vertraagde vlucht op dag 5 → programma deels verschoven naar vandaag

Verslag:
Vandaag trekken we van uit San Pedro de Atacama naar een van de meest bijzondere natuurgebieden ter wereld: de Atacamawoestijn. Het woord "droog" krijgt hier een nieuwe betekenis. Terwijl andere woestijnen nog minimale sporen van vocht kennen, ontbreekt hier zelfs dat. In sommige delen is al tientallen jaren geen regen meer gevallen. Dit maakt van de Atacama niet alleen de droogste, maar ook de oudste en hoogste woestijn van Zuid-Amerika.

We voelen meteen de stilte, de leegte, en de overweldigende schoonheid van het landschap. De uitgestrekte vlaktes, grillige rotsformaties en het licht dat fel weerkaatst op het stoffige zand zorgen voor een bijna buitenaardse ervaring.

Weetje van de dag:
De Atacamawoestijn is niet alleen een wonder voor geologen en avonturiers, maar ook voor sterrenkundigen. Dankzij het extreem droge klimaat en de heldere hemel is dit dé plek voor astronomisch onderzoek. Al sinds 1962 houdt een Europese organisatie hier de sterrenhemel in de gaten. Zestien Europese landen, waaronder België, zijn betrokken bij het wetenschappelijk werk dat hier dag en nacht doorgaat.

Praktisch:
Door een vertraging gisteren – onze vlucht van Santiago naar Calama liep uit – moesten we een deel van het oorspronkelijke programma uitstellen. Vandaag halen we dat ruimschoots in. We vertrekken om 08.00 uur voor een volledige dagexcursie in dit indrukwekkende gebied.

Persoonlijke reflectie:
Het is moeilijk onder woorden te brengen wat deze plek met je doet. De Atacama laat je voelen hoe nietig je bent tegenover de natuur én het universum. Geen geluid, geen water, geen haast. Alleen ruimte, stilte en licht. En boven ons een hemel die oneindig lijkt. Hier, op deze vergeten plek op aarde, voelt de wereld groter dan ooit.

Bij het hotel Diego De Almagro te San Pedro de Atacma.

Toconao: Een stralend witte oase ten zuiden van San Pedro

Op slechts 38 kilometer ten zuiden van San Pedro de Atacama ligt Toconao, een precolumbiaanse oase met haar helderwitte aanblik. Het dorp dankt deze unieke uitstraling aan het vulkanische gesteente dat hier rijkelijk aanwezig is. Ditzelfde gesteente werd eeuwenlang gebruikt als bouwsteen voor de karakteristieke huizen en de prachtige Iglesia San Lucas, de lokale kerk. Naast de kerk prijkt een charmante klokkentoren, die het plaatje compleet maakt.

Hoewel Toconao met zijn 800 inwoners een gemoedelijke en rustige sfeer ademt, kent het dorp een stille uitdaging. Veel jonge inwoners trekken naar de grotere steden om te studeren en hun carrière op te bouwen, en blijven daar vaak hangen. Hierdoor dreigt deze bijzondere plek langzaam een uitstervend karakter te krijgen.

Toconao, torentje van een kerkje.

Interessante uitleg door de gids te Toconao.

Toconao geeft een uitgestorven en verlaten indruk.

De immense witte vlakte van de Salar de Atacama: Een wereld van zout en lithium

Stel je voor: een eindeloze, stralend witte vlakte die zich uitstrekt zover het oog reikt, omringd door majestueuze bergen en imposante vulkanen. Welkom op de Salar de Atacama, het grootste zoutmeer ter wereld! Dit adembenemende natuurwonder ligt op een hoogte van ongeveer 2300 meter, zo'n 55 kilometer ten zuiden van San Pedro de Atacama. Met een oppervlakte van maar liefst 3000 vierkante kilometer – ter vergelijking, bijna even groot als de provincie Antwerpen – is de omvang werkelijk overweldigend.

Dit immense zoutmeer is een endoreïsch bekken, wat betekent dat het geen natuurlijke afwatering heeft. Het water dat erin stroomt, kan nergens heen en verdampt, waardoor een dikke zoutkorst is ontstaan. Deze korst strekt zich uit over 100 kilometer in de lengte en 80 kilometer in de breedte, met een zoutgehalte dat varieert van 5% tot maar liefst 28%.

Maar de Salar de Atacama is meer dan alleen een indrukwekkend landschap. Onder deze witte deken schuilt een waardevolle schat: aanzienlijke hoeveelheden lithium. Dit lichte metaal, cruciaal voor de productie van batterijen die onze moderne technologie aandrijven, maakt dit zoutmeer tot een economisch belangrijke plek.

Een bezoek aan de Salar de Atacama is een onvergetelijke ervaring. De uitgestrektheid, de bizarre zeshoekige zoutstructuren die door de verdamping zijn ontstaan, en de reflecties van de omringende bergen op het witte oppervlak creëren een surrealistisch en bijna buitenaards landschap. Vergeet zeker je zonnebril niet, want de weerkaatsing van de zon op het zout kan intens zijn.

Zoutvlakte van Atacama.

De zon is ongenadig hier. Opgelet voor het hoge ozon-gehalte.

Laguna Chaxa en Salta vlakte.
In het hart van de solar de Atacama is er een nationaal reservaat waar je de flamingo's kan bewonderen. In dit zoutmeer leven 3 soorten flamingo's. Wegens de economische belangen van het zoutmeer, dienen de flamingo's beschermd te worden waardoor sommige delen van het zoutmeer beschermd worden.

Flamingos zijn een beschermde soort in Atacama.

De Reserva tracht de flamingo's te beschermen. Aanbevolen is om ze rustig te observeren en zo weinig mogelijk geluid te maken om de vogels rustig in hun habitat te laten.

Weerspiegeling van flamingo's.

Lagunes van Miscanti en Meniques.
Het is een schitterende route die ons naar de op 4500 meter hoogte gelegen schitterende lagunes van Miscanti en Meniques brengt. Deze twee meren zijn wijkplaatsen van flamingo's en punaeenden en maken deel uit van het natuurgebied 'Reserva Nacional Los Flamencos'. De zeer zeldzame kleinste struisvogel, de 'suri', kunnen we tevens opmerken. Wel gezien maar niet goed genoeg, of te onhandig, om er een foto van te nemen.

Vicuña's zijn hier thuis op deze hoogte.

Vicuña's behoren tot de kameelachtigen, net zoals de lama, guanaco en de alpaca. Het zijn de kleinste van alle kameelachtigen. Ze leven in de uitgestrekte vlaktes van de Andes boven de 3800 meter. Ze zijn uitstekend aangepast aan de barre leefomstandigheden doordat ze in staat zijn om in deze ijle lucht te ademen en erg zuinig met water omgaan.

Op de route merken we vele 'vicuñas' op die op een hoogte boven de 3800 meter hun geliefkoosde voedsel vinden.

Socaire: Een oase van rust in een majestueus berglandschap

Op de schilderachtige route die je naar de hooggelegen lagunes voert, ligt verscholen in een uitgestrekt dal het rustige dorpje Socaire. De indrukwekkende bergen die als een imposant decor oprijzen, versterken de serene sfeer van deze plek. Socaire is meer dan alleen een tussenstop; het is een moment om even stil te staan en de grootsheid van de Andes op te nemen.

Vanaf Socaire vervolgt de reis zich over de ruige, maar adembenemend mooie Altiplano. De weg slingert zich een weg langs de voet van de majestueuze vulkanen Miscanti en Miñiques, die met hun imposante aanwezigheid het landschap domineren. Dit is het leefgebied van de elegante vicuña's, die zich perfect thuis voelen op deze hoogtes boven de 3800 meter.

Laguna Miscanti, of Miñiques.

Wij genoten van een welverdiende middaglunch in Socaire, van 14:00 tot 14:40 uur. Het was een perfecte gelegenheid om even te ontspannen, de lokale sfeer te proeven en ons voor te bereiden op de verdere ontdekkingen van de Altiplano.

Laguna Miscanti, of Miñiques.

Laguna Miscanti y Miñiques.

De Magische Breedtegraad: De Steenbokskeerkring - Tropic of Capricorn.

Op onze reis steken we een bijzondere denkbeeldige lijn over: de Steenbokskeerkring. Deze parallel, die zich bevindt op ongeveer 23°26' zuiderbreedte, omcirkelt onze planeet en draagt een fascinerende betekenis. De naam is afgeleid van het sterrenbeeld Steenbok, een knipoog naar de positie van de zon tijdens de oudheid.

De Steenbokskeerkring markeert de meest zuidelijke breedtegraad waar de zon recht boven ons hoofd kan staan, in het zogenaamde zenit. Dit unieke moment vindt elk jaar plaats rond 21 december, het begin van de astronomische zomer op het zuidelijk halfrond. Tijdens ons bezoek zijn we er ongeveer een maand te vroeg voor, maar de wetenschap dat we deze belangrijke geografische grens passeren, is op zichzelf al bijzonder. Wist je trouwens dat deze 'cirkel' niet perfect recht loopt, maar een beetje kronkelt? Dat komt door de lichte variaties in de hellingshoek van de aardas. Naast hier loopt de Steenbokskeerkring ook door landen als Namibië en Australië, wat de mondiale betekenis ervan benadrukt.

Op de Steenbokskeerkring.

Ruta del Desierto – Weg van de Wildernis
We bevinden ons hier in het hart van de Atacama-woestijn, op een bijzondere geografische breedte: de Steenbokskeerkring.

🌞 Wat is het?

De Steenbokskeerkring is het zuidelijkste punt op aarde waar de zon recht boven je hoofd kan staan. Dat gebeurt rond 21 december, tijdens de zomerzonnewende op het zuidelijk halfrond. Deze denkbeeldige lijn markeert het noordelijkste punt waar de zon recht boven ons kan staan. Op het noordelijk halfrond loopt de Kreeftskeerkring. Aan de zuidkant van de evenaar, doorkruist hij het droge, buitenaardse landschap van Noord-Chili. De naam Ruta del Desierto – letterlijk ‘Weg van de Wildernis’ – is meer dan passend: een verlaten route door een indrukwekkende leegte, waar zon, zand en stilte de hoofdrol spelen.

🔄 Naam en tegenhanger

De naam komt van het sterrenbeeld Steenbok (Capricornus), waarin de zon stond tijdens de zonnewende toen de keerkringen benoemd werden (meer dan 2.000 jaar geleden).

Zijn tegenhanger is de Kreeftskeerkring (Tropic of Cancer), op 23,5 graden noorderbreedte.

🧭 Betekenis

De Steenbokskeerkring markeert de grens van de tropen aan de zuidkant. Alles tussen de Kreeftskeerkring en de Steenbokskeerkring behoort tot de tropische zone — een gebied met doorgaans warm klimaat het hele jaar door.

In de Atacama dessert.

Aldea de Tulor.

Op 10 km ten zuidwesten van San Pedro is de 3000 jaar oude archeologische vindplaats Tulor. De oudste nederzetting van deze omgeving is terug te rekenen tot de 8ste eeuw v. Chr. Het is de oudste bewoonde plek van de regio. Ze bleef integraal bewaard tot ze onder het zand verdween.

Aldea de Tulor woningen.

In deze nederzetting zien we nog overblijfselen van cirkelvormige huizen en opslagplaatsen.

Huizen zonder ramen met een diepe, kromme ingang, waartussen vrijwel geen straten lagen.

De huizen vormen een ongelooflijk, ondoorzichtig kluwen.

Enkele huizen werden bloot gelegd en sommige heropgebouwd om je een idee te geven.

Plankierenvoeren langs enkele blootgelegde fragmenten van de Aldea de Tulor.

Fort van Quitor - Pucara.
De conquistador Francisco de Aguirre verwoestte in 1540 met dertig ruiters het fort van Quitor en doodde daarbij meer dan 4000 Atacamenos om in bezit te komen van de voedselvoorraden die ze hier verborgen hielden om zo z'n reis door de woestijn te kunnen voortzetten.

Overblijfselen van het fort.

Het fort (pucara) van Quitor werd 700 jaar geleden door de Atacamenos gebouwd. Het lijkt net een ronde doolhof.

Het kerkje van San Pedro
Aan de westkant van het Plaza de Armas staat het charmante koloniale kerkje van San Pedro, opgetrokken in warme, aardkleurige adobe. Het is een van de mooiste en grootste kerken van Noord-Chili. Rondom de kerk loopt een muur met drie karakteristieke ronde poorten, die het geheel een bijna tijdloze uitstraling geven.

Oorspronkelijk gebouwd in 1641, kreeg de kerk haar huidige vorm in 1745. De elegante toren werd pas later toegevoegd, in 1890. Binnenin vind je een sobere maar serene ruimte, waar het licht op bijzondere wijze binnenvalt via vier kleine ramen. Het stenen altaar vangt deze zonnestralen prachtig op. Het plafond is gemaakt van algarobohout en cardoncactushout – kijk omhoog, en je ziet duidelijk de houten planken van cactus die voor het dak zijn gebruikt. Een staaltje van vakmanschap, eenvoudig maar indrukwekkend.